― 13 июля 2021 г.
“Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü” 30 yaşında
T.C. Kültür Bakanlığı tarafından 1991 yılında yayımlanan “Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü”nün 30. yılına ithafen “Uluslararası Türkçenin Anadolu’da Yazı Dili Oluşu Sempozyumu”nda özel oturum düzenlendi.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığının himayelerinde, TÜRKSOY, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ve Türk Dil Kurumu iş birliğinde Yunus Emre’nin vefatının 700. yıl dönümü anısına Ankara’da çalışmalarına devam eden “Uluslararası Türkçenin Anadolu’da Yazı Dili Oluşu Sempozyumu”nda “Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü’nün 30. yılı ve Türk Dünyası’nda Türkoloji” özel oturumu gerçekleştirildi.
Oturumun açış konuşmasını yapan Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Gürer Gülsevin dönemin Kültür Bakanı Namık Kemal Zeybek’in inisiyatifi ve Türk Dünyası’ndan 9 bilim insanının aylarca süren çalışması sonucu hazırlanan bu sözlüğün kendi alanında ilk olma özelliğiyle Türk dilinin gelişimine önemli katkılar sunduğunu vurguladı.
Bu yıl Türk Cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarının 30. yılının kutlandığı önemli bir yıl olduğunu ve geçen 30 yılda çok fazla değişim ve gelişim yaşandığını vurgulayan Gürsevin, “Ekonomi, müzik vb. alanlarda ortak teşkilatlarımız kuruldu. Bunları öncüsü, SSCB’nin son günlerinde planlanan, T.C. Kültür Bakanlığı tarafından planlanan ve bütün Türk halklarının ilk defa bir arada ortak çalışma olarak ürettikleri “Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü” projesidir. Bundan tam 1991 yılında yayımlanan bu çalışmanın 30. yılında, yani bu yıl o sözlüğün ekibini Türkiye’de bir araya getirip geçmişi ve geleceği değerlendiren bir toplantı yapılması fikri TÜRKSOY Genel Sekreterimiz sayın Prof. Düsein Kaseynov tarafından bana önerildi. Önerinin yapıldığı gün o toplantının TÜRKSOY-TDK iş birliğiyle yapılması kararını aldık.” diye konuştu.
Konuşmasına Türk Cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarının 30. yılını kutlayarak başlayan TÜRKSOY Genel Sekreteri Düsen Kaseinov, 30 yıllık bağımsızlık dönemi boyunca Türk Cumhuriyetleri’nin ulusal kültürlerini yeniden canlandırmada, milli kimliklerini inşa etmede geldikleri noktanın önemli bir başarı olduğunu kaydetti.
Kaseinov, “İşte bunun en güzel örneklerinden biri de bu yıl yayımlanışının 30. yıl dönümünü kutladığımız bu temel eserdir. Şüphesiz bu eser dil bilimcilerimizin elindeki ilk eser olmasının yanı sıra devletlerimizin ve halklarımızın entegrasyonuna giden yolun da temeli olduğunu açık yüreklilikle söylemem gerekmektedir. Bu eser, Avrasya’nın geniş bir alanını kapsayan kültür dünyamızın, Türk dilinin farklı dallarında konuşan büyük bir nüfus ve zengin bir kültür mirasının olduğunu göstermiştir. Bu eserin hazırlanmasında emek ve katkıları olan dönemin yöneticilerinin ve siz çok kıymetli bilim insanlarının en önemli hedefinin kültürel ortaklığı hedeflediği gibi çeşitliliği de zenginlik olarak görmenizdir.” diye konuştu.
Oturum vesilesiyle, Kültür Bakanlığı öncülüğünde 30 yıl önce “Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü” hazırlık çalışmaları için bir araya gelen Türk Dünyası bilim insanları kitabın basımının 30. yılında yeniden Ankara’da buluştu. Sözlüğün Türkiye Türkçesini hazırlayan Ahmet B. Ercilasun’un möderatörlüğünü yaptığı oturumda, Özbek Türkçesini hazırlayan Prof. Dr. Berdak Yusuf, Kazak Türkçesini hazırlayan Prof. Dr. Erden Kajıbek , Kırgız Türkçesini hazırlayan Prof. Dr. Kadırali Konkobayev (Kırgızistan), Azerbaycan Türkçesini hazırlayan merhum Prof. Dr. Alaeddin Aliyev adına Prof. Dr. Nizami Caferov ve Uygur Türkçesini hazırlayan Prof. Dr. Valeriy Uyguroğlu Mahpir yer aldı. Oturum katılımcıları, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından önce, zor koşullarda Türk Dünyası bilim insanlarını bir araya getiren sözlüğün Türk coğrafyasındaki sonraki akademik çalışmalara öncülük ettiğini, çalışıldığı dönemde karşılaşılan ve yaşanan bazı eksikliklerine bakmayarak hem halklarımız dil alanında entegrasyonu, hem de ülkelerimizin yakınlaşması anlamında eşsiz katkılar sunduğuna dikkati çektiler.
Oturum sözlüğün hazırlanmasında emeği geçenlere TÜRKSOY tarafından yayınlanan “Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü”nün 30. yılı vesilesiyle hazırlanan hatıra plaketlerin takdimiyle sona erdi.
